Lập trình Python

Hàm trong Python

Posted on by Đỗ Thành
Hàm trong Python
11
Th4
View: 25

Giới thiệu về hàm

Trong lập trình, hàm là một khối mã độc lập, được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể, và có thể được gọi từ nhiều nơi trong chương trình. Mục đích chính của hàm là giảm thiểu sự trùng lặp mã và tăng tính tái sử dụng của mã.

Trong Python, hàm là một khối mã có thể được gọi bằng tên để thực thi một số công việc cụ thể. Hàm được định nghĩa bằng từ khóa “def”, sau đó là tên của hàm, danh sách các tham số (nếu có) và một khối lệnh để thực hiện công việc của hàm.

Hàm trong Python cũng có các đặc tính chung như các ngôn ngữ lập trình khác, bao gồm các tham số đầu vào, mã thực hiện các tính toán, và giá trị đầu ra. Cú pháp định nghĩa hàm trong Python khá đơn giản, và nó cho phép các lập trình viên thiết kế và sử dụng các hàm một cách dễ dàng và linh hoạt.

Hàm trong Python có thể được sử dụng để giải quyết các vấn đề khác nhau, từ tính toán đơn giản đến xử lý dữ liệu phức tạp. Chúng ta có thể sử dụng hàm để tách chương trình thành các phần nhỏ hơn, dễ quản lý hơn, cũng như để tái sử dụng mã nhiều lần.

Việc sử dụng hàm trong Python là một trong những kỹ năng quan trọng của các lập trình viên Python, và nó là một phần không thể thiếu trong việc phát triển các chương trình Python chất lượng cao.

Một số khái niệm cơ bản

Tham số: là giá trị đầu vào được truyền cho hàm để xử lý.

Đối số: là giá trị đầu vào mà người dùng truyền cho hàm khi gọi nó.

Giá trị trả về: là giá trị được trả về từ hàm sau khi hoàn thành công việc của nó.

Lời gọi hàm: là việc gọi hàm bằng tên của nó và truyền các đối số nếu có.

Lưu ý:

  • Có thể định nghĩa nhiều hàm trong một chương trình.
  • Các hàm có thể gọi nhau trong chương trình.
  • Hàm có thể được gọi bởi chính nó (gọi là đệ quy).
  • Hàm có thể được trả về bất kỳ loại đối tượng nào, bao gồm số, chuỗi, danh sách, từ điển, tuple, lớp, hoặc thậm chí là một hàm khác.

Việc sử dụng hàm trong Python giúp tăng tính tái sử dụng của mã, giảm độ phức tạp của chương trình và dễ dàng bảo trì mã.

Cú pháp của hàm trong Python

Cú pháp định nghĩa hàm trong Python như sau:

def ten_ham(tham_so_1, tham_so_2, ...):
    # code thực hiện tính toán trong hàm
    return gia_tri_tra_ve

Trong đó:

def là từ khóa để định nghĩa một hàm trong Python.

ten_ham là tên của hàm, có thể tự đặt tên tùy ý nhưng nên sử dụng tên có ý nghĩa để dễ dàng hiểu được chức năng của hàm.

tham_so_1, tham_so_2, … là các tham số đầu vào của hàm. Các tham số này là tùy chọn, có thể có hoặc không và có thể là một hoặc nhiều tham số. Nếu hàm không có tham số, chúng ta chỉ cần sử dụng dấu ngoặc đơn () mà không có bất kỳ tham số nào.

Mã thực hiện tính toán trong hàm được đặt trong các dòng code tiếp theo. Các lệnh này có thể được lặp lại nhiều lần và sẽ được thực thi khi hàm được gọi.

return là từ khóa để trả về giá trị của hàm. Một hàm có thể trả về một giá trị hoặc không trả về gì cả. Nếu hàm không trả về giá trị, chúng ta có thể bỏ qua câu lệnh return.

Cú pháp gọi hàm trong Python như sau:

ten_ham(tham_so_1, tham_so_2, ...)

Trong đó:

ten_ham là tên của hàm được định nghĩa trước đó.

tham_so_1, tham_so_2, … là giá trị của các tham số đầu vào của hàm. Nếu hàm không có tham số, chúng ta chỉ cần sử dụng dấu ngoặc đơn () mà không có bất kỳ tham số nào.

Các loại hàm trong Python

Hàm không có tham số và không có giá trị trả về

Đây là các hàm không cần bất kỳ đầu vào nào và không trả về bất kỳ giá trị nào. Ví dụ:

def hello():
    print("Xin chào!")

# Gọi hàm hello để in ra thông báo "Xin chào!"
hello()

Hàm có tham số và không có giá trị trả về

Đây là các hàm nhận đầu vào từ người dùng và không trả về giá trị. Các tham số được truyền vào hàm như là các đối số khi gọi hàm. Ví dụ:

def welcome(name):
    print(f"Chào mừng {name} đến với chương trình Python của chúng tôi!")

# Gọi hàm welcome để in ra thông báo chào mừng với đối số là tên của người dùng
welcome("Nguyễn Văn A")

Hàm không có tham số và có giá trị trả về

Đây là các hàm không có tham số đầu vào nhưng trả về một giá trị sau khi thực hiện xong. Ví dụ:

def pi():
    return 3.14159
def welcome(name):
    print(f"Chào mừng {name} đến với chương trình Python của chúng tôi!")

# Gọi hàm welcome để in ra thông báo chào mừng với đối số là tên của người dùng
welcome("Nguyễn Văn A")

Hàm có tham số và có giá trị trả về

Đây là các hàm nhận đầu vào từ người dùng và trả về giá trị sau khi hoàn thành. Ví dụ:

def square(x):
    return x**2
def pi():
    return 3.14159

# Gọi hàm pi để lấy giá trị số Pi và gán vào biến my_pi
my_pi = pi()

# In ra giá trị của my_pi
print(my_pi)

Các loại hàm này có thể được sử dụng để giải quyết các vấn đề khác nhau trong chương trình Python. Lập trình viên có thể lựa chọn loại hàm phù hợp với mục đích sử dụng để tối ưu hoá chương trình và cải thiện tính linh hoạt của nó.

Hàm được sử dụng để tách các phần khác nhau của chương trình thành các phần nhỏ hơn, giúp cho chương trình dễ hiểu hơn và dễ bảo trì hơn. Dưới đây là một ví dụ về việc sử dụng hàm trong một chương trình lớn hơn:

# Hàm tính tổng của hai số
def add_numbers(x, y):
    return x + y

# Hàm tính trung bình cộng của một danh sách các số
def average(numbers):
    total = 0
    count = 0
    for num in numbers:
        total += num
        count += 1
    return total / count

# Hàm chính của chương trình
def main():
    # Nhập vào hai số từ người dùng
    num1 = int(input("Nhập số thứ nhất: "))
    num2 = int(input("Nhập số thứ hai: "))

    # Tính tổng của hai số
    sum = add_numbers(num1, num2)
    print("Tổng của hai số là:", sum)

    # Nhập vào một danh sách các số từ người dùng
    numbers = []
    n = int(input("Nhập số lượng phần tử trong danh sách: "))
    for i in range(n):
        num = int(input(f"Nhập phần tử thứ {i+1}: "))
        numbers.append(num)

    # Tính trung bình
   avg = average(numbers)
   print("Trung bình cộng của danh sách là:", avg)
#Gọi hàm main để chạy chương trình
main()

Trong ví dụ trên, chương trình được chia thành ba hàm riêng biệt: hàm add_numbers để tính tổng của hai số, hàm average để tính trung bình cộng của một danh sách các số, và hàm main là hàm chính để chạy chương trình. Việc sử dụng các hàm này giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn.

Một số ví dụ về hàm

Ví dụ sử dụng hàm để tính toán điểm trung bình của sinh viên:

def calculate_average(grades):
    total = sum(grades)
    return total / len(grades)

def print_student_info(name, grades):
    avg_grade = calculate_average(grades)
    print(f"Tên sinh viên: {name}")
    print(f"Điểm trung bình: {avg_grade}")

# nhập thông tin của sinh viên và điểm số của họ
name = input("Nhập tên của sinh viên: ")
grades = []
n = int(input("Nhập số lượng điểm: "))
for i in range(n):
    grade = float(input(f"Nhập điểm số thứ {i+1}: "))
    grades.append(grade)

# in ra thông tin của sinh viên và điểm trung bình của họ
print_student_info(name, grades)

Trong ví dụ trên, chúng ta định nghĩa hai hàm: hàm calculate_average() để tính toán điểm trung bình và hàm print_student_info() để in ra thông tin của sinh viên và điểm trung bình của họ. Việc tách các công việc này thành các hàm riêng biệt giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn.

Ví dụ sử dụng hàm để kiểm tra tính đối xứng của một chuỗi:

def is_palindrome(word):
    # Chuyển đổi chuỗi thành chữ thường để so sánh
    word = word.lower()

    # Lặp qua các ký tự của chuỗi và kiểm tra tính đối xứng
    for i in range(len(word) // 2):
        if word[i] != word[-1-i]:
            return False
    return True

# Nhập vào một chuỗi từ người dùng
word = input("Nhập vào một chuỗi: ")

# Kiểm tra xem chuỗi có đối xứng hay không
if is_palindrome(word):
    print(f"{word} là một chuỗi đối xứng")
else:
    print(f"{word} không phải là một chuỗi đối xứng")

Trong ví dụ trên, chúng ta định nghĩa một hàm is_palindrome() để kiểm tra tính đối xứng của một chuỗi. Việc sử dụng hàm này giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn.

Phân biệt một số loại hàm

Các loại hàm ở trên chúng ta nói đến là những hàm do người dùng tự định nghĩa. Trong Python, có nhiều loại hàm khác nhau, phù hợp với các mục đích và nhu cầu sử dụng khác nhau. Các loại hàm trong Python bao gồm:

Hàm Built-in (Hàm tích hợp sẵn)

Đây là các hàm được xây dựng sẵn trong Python và có thể được sử dụng mà không cần phải định nghĩa lại. Các hàm này bao gồm những hàm như print(), len(), input(),…

Hàm tự định nghĩa

Đây là các hàm được định nghĩa bởi người dùng (như đã trình bày ở trên) với mục đích thực hiện các tác vụ cụ thể. Các hàm này được định nghĩa bằng từ khóa def và có thể có hoặc không có tham số đầu vào. Các hàm này được sử dụng để tách mã thành các phần nhỏ hơn và tăng tính tái sử dụng của mã.

Hàm Lambda

Hàm lambda (hay còn gọi là hàm nặc danh) là một loại hàm đơn giản mà không cần phải định nghĩa bằng từ khóa def. Hàm này được định nghĩa ngay tại chỗ và chỉ sử dụng một dòng lệnh.

Hàm Đệ quy

Đây là các hàm gọi lại chính nó để giải quyết vấn đề. Khi thực hiện hàm, nó gọi chính nó một hoặc nhiều lần để xử lý dữ liệu.

Hàm Generators

Đây là các hàm có thể trả về một chuỗi các giá trị thay vì trả về một giá trị duy nhất. Các hàm này được sử dụng để tạo ra một chuỗi giá trị theo yêu cầu, giúp tiết kiệm bộ nhớ và tăng tốc độ thực thi chương trình.

Hàm Decorators

Đây là các hàm có thể thay đổi hoặc bổ sung tính năng cho các hàm khác. Các hàm này được sử dụng để mở rộng tính năng của các hàm khác, làm cho chúng linh hoạt và dễ dàng sử dụng hơn.

Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, các lập trình viên có thể sử dụng các loại hàm khác nhau để giải quyết các vấn đề và nâng cao tính linh hoạt của mã.

Tổng kết

Trong Python, hàm được sử dụng để chia nhỏ chương trình thành các phần nhỏ hơn, giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn. Các hàm có thể có hoặc không có tham số đầu vào, và có hoặc không có giá trị trả về.

Các loại hàm trong Python bao gồm:

  • Hàm không có tham số và không có giá trị trả về
  • Hàm có tham số và không có giá trị trả về
  • Hàm không có tham số và có giá trị trả về
  • Hàm có tham số và có giá trị trả về

Việc sử dụng hàm trong các chương trình lớn giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn. Ví dụ, trong một chương trình tính điểm trung bình của sinh viên, việc sử dụng hàm để tính điểm trung bình và in ra thông tin của sinh viên sẽ giúp cho chương trình dễ đọc và dễ hiểu hơn.

Tuy nhiên, việc sử dụng quá nhiều hàm trong một chương trình cũng có thể làm cho chương trình trở nên phức tạp và khó hiểu. Vì vậy, cần sử dụng hàm một cách hợp lý và cân nhắc khi chia nhỏ chương trình thành các phần nhỏ hơn.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *