Trong Python các câu lệnh điều kiện bao gồm: if, if… else, if … elif … else. Các khối lệnh điều kiện cũng tương tự như trong các ngôn ngữ lập trình khác như C, C++, Pascal, Java, PHP,…
Cấu trúc câu lệnh điều kiện của Python:
# Cấu trúc lệnh if:
if điều kiện:
#Khối lệnh thực hiện nếu điều kiện là đúng
# Cấu trúc if... else:
if điều kiện:
#Khối lệnh thực hiện nếu điều kiện là đúng
else:
#Khối lệnh thực hiện nếu điều kiện là sai
# Cấu trúc if ... elif ... else:
if điều kiện:
#Khối lệnh thực hiện nếu điều kiện 1 là đúng
elif:
#Khối lệnh thực hiện nếu điều kiện 2 là đúng
else:
#Khối lệnh thực hiện nếu các điều kiện trên là sai
Ví dụ đơn giản:
x = 10
if x > 5:
print("x lớn hơn 5")
elif x == 5:
print("x bằng 5")
else:
print("x nhỏ hơn 5")
Ví dụ về giải phương trình bậc hai trong Python sử dụng câu lệnh điều kiện if … else lồng nhau:
import math
# Nhập các hệ số a, b, và c từ người dùng
a = float(input("Nhập hệ số a: "))
b = float(input("Nhập hệ số b: "))
c = float(input("Nhập hệ số c: "))
# Tính delta
delta = b**2 - 4*a*c
# Kiểm tra giá trị của delta
if delta > 0:
# Hai nghiệm riêng biệt
x1 = (-b + math.sqrt(delta)) / (2*a)
x2 = (-b - math.sqrt(delta)) / (2*a)
print(f"Nghiệm x1 = {x1}")
print(f"Nghiệm x2 = {x2}")
elif delta == 0:
# Nghiệm kép
x = -b / (2*a)
print(f"Nghiệm kép x = {x}")
else:
# Không có nghiệm thực
print("Phương trình không có nghiệm thực")
Dưới đây là 20 bài tập cơ bản về câu lệnh điều kiện trong Python để bạn rèn luyện kỹ năng lập trình:
- Viết chương trình kiểm tra xem một số nguyên là số dương, số âm, hay bằng 0.
- Viết một chương trình để kiểm tra xem một số nguyên có phải là số chẵn hay số lẻ không.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một năm có phải là năm nhuận hay không (sử dụng quy tắc năm nhuận là năm chia hết cho 4, trừ trường hợp năm chia hết cho 100 nhưng không chia hết cho 400).
- Viết chương trình để tìm số lớn nhất trong ba số nguyên.
- Viết chương trình để tính tổng của các số từ 1 đến n (n là một số nguyên dương được người dùng nhập vào).
- Viết chương trình để kiểm tra xem một ký tự nhập từ bàn phím có phải là nguyên âm (vowel) hay phụ âm (consonant) không.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một chuỗi nhập từ bàn phím có phải là chuỗi đối xứng (palindrome) hay không (chuỗi đối xứng là chuỗi mà nó đọc từ trái sang phải và từ phải sang trái đều giống nhau).
- Viết chương trình để tìm giá trị lớn thứ hai trong một danh sách các số nguyên.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một số nguyên có phải là số nguyên tố hay không.
- Viết chương trình để tìm bội chung nhỏ nhất (LCM) của hai số nguyên được người dùng nhập vào.
- Viết chương trình để tính giai thừa của một số nguyên dương n (n!).
- Viết chương trình để kiểm tra xem một chuỗi có chứa các ký tự số hay không.
- Viết chương trình để tìm các ước số của một số nguyên dương.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một chuỗi có phải là chuỗi pangram hay không (chuỗi pangram là chuỗi chứa tất cả các ký tự trong bảng chữ cái).
- Viết chương trình để tính tổng các số lẻ trong một danh sách các số nguyên.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một số có phải là số Armstrong (số Armstrong là số mà tổng lũy thừa của các chữ số của nó bằng chính nó) hay không.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một chuỗi có phải là chuỗi hợp lệ là địa chỉ email hay không.
- Viết chương trình để tính tổng của các số từ một danh sách số nguyên, nhưng loại bỏ các số trùng lặp.
- Viết chương trình để sắp xếp một danh sách các số nguyên theo thứ tự tăng dần.
- Viết chương trình để kiểm tra xem một số có phải là số Fibonacci hay không.
Hy vọng rằng những bài tập này sẽ giúp bạn nắm vững các khái niệm cơ bản về câu lệnh điều kiện và làm quen với việc sử dụng Python để giải quyết các vấn đề thực tế.
