Sau gần sáu năm sát cánh cùng nhau tạo nên một trong những cuộc cách mạng lớn nhất của thời đại AI, mối quan hệ chiến lược giữa Microsoft và OpenAI đang đứng trước nguy cơ tan vỡ. Những gì bắt đầu như một sự cộng sinh công nghệ giờ đây đang chuyển hóa thành một cuộc chiến quyền lực âm ỉ nhưng ngày càng gay gắt, đe dọa cấu trúc thị trường AI toàn cầu.
Một “liên minh vàng” đã từng là hình mẫu
Năm 2019, Microsoft công bố khoản đầu tư chiến lược trị giá 1 tỷ USD vào OpenAI – tổ chức khi đó vẫn là phi lợi nhuận. Chỉ sau vài năm, sự hợp tác đã trở thành tâm điểm của cuộc bùng nổ AI, khi Microsoft tích hợp công nghệ GPT vào loạt sản phẩm chủ lực như Bing, Microsoft 365, Azure. Đổi lại, OpenAI được truy cập nguồn lực hạ tầng đám mây và chip AI khổng lồ của Microsoft.
Từ ChatGPT đến Copilot, cặp bài trùng này đã vẽ lại bức tranh công nghệ thế giới, thách thức các ông lớn như Google và Amazon.
Nhưng chính sự phát triển thần tốc ấy cũng đặt ra một câu hỏi cơ bản: Ai thực sự đang kiểm soát sức mạnh AI toàn cầu?
Đòn bẩy tài chính và tham vọng chia tay
Nguồn cơn rạn nứt bắt đầu từ chính điều từng là lợi thế: mối liên kết tài chính quá chặt. Hiện Microsoft đang nắm giữ 49% lợi nhuận của OpenAI LP, đồng thời có hợp đồng độc quyền cung cấp hạ tầng đám mây qua Azure đến năm 2030.
Tuy nhiên, khi OpenAI đạt định giá 90 tỷ USD vào cuối năm 2024 và bắt đầu bày tỏ ý định chuyển sang mô hình Public Benefit Corporation (PBC) để IPO, mọi thứ thay đổi. Microsoft lo ngại mất quyền kiểm soát chiến lược, còn OpenAI cảm thấy bị trói buộc bởi một đối tác ngày càng chi phối sâu.
Nguồn tin nội bộ cho biết, các cuộc đàm phán giữa hai bên hiện đang rơi vào bế tắc hoàn toàn, với khả năng Microsoft sẽ rút lui khỏi bàn đàm phán – một động thái sẽ làm lung lay hệ sinh thái AI mà cả hai đang phụ thuộc lẫn nhau.
Mặt trận mới: kiện tụng và dư luận
Trong một diễn biến đầy kịch tính, OpenAI đang xem xét kiện Microsoft ra cơ quan chống độc quyền Mỹ, với cáo buộc rằng gã khổng lồ phần mềm đã vi phạm thỏa thuận hợp tác và can thiệp quá sâu vào định hướng chiến lược nội bộ.
Theo các nguồn tin từ Bloomberg và Financial Times, OpenAI đã thuê luật sư và chuyên gia truyền thông khủng hoảng, sẵn sàng cho một cuộc chiến pháp lý và dư luận nếu Microsoft không nhượng bộ.
Ngược lại, Microsoft cũng âm thầm chuẩn bị phương án thay thế OpenAI, từ việc tăng đầu tư vào mô hình MAI nội bộ, hợp tác chéo với xAI của Elon Musk, Mistral (Pháp) đến việc nâng cấp các model Azure AI độc lập.
Mâu thuẫn công nghệ: Windsurf – giọt nước tràn ly
Tháng 5/2025, OpenAI gây bất ngờ khi chi hơn 3 tỷ USD mua lại Windsurf – một startup xây dựng nền tảng AI cho lập trình viên, với sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với GitHub Copilot (thuộc sở hữu của Microsoft).
Động thái này bị phía Microsoft coi là “đòn phản bội” chiến lược, khi OpenAI không thông báo trước dù cả hai cùng phát triển Copilot dựa trên GPT-4. Việc OpenAI bắt đầu bán các mô hình của mình qua API riêng – không đi qua Azure – chỉ làm căng thẳng thêm leo thang.
Tầm nhìn khác biệt về tương lai AI
Xét về chiến lược dài hạn, OpenAI hướng tới xây dựng một nền tảng AI độc lập, mạnh mẽ và trung lập hơn – không chỉ phục vụ Microsoft. Việc ký kết hợp tác hạ tầng mới với Google Cloud và Oracle cho thấy OpenAI đang chủ động “thoát bóng” khỏi Azure.
Trong khi đó, Microsoft – vốn nổi tiếng với chiến lược thâu tóm, tích hợp – muốn OpenAI trở thành một mắt xích bền vững trong hệ sinh thái Azure AI, phục vụ mục tiêu mở rộng thị phần đám mây đang cạnh tranh quyết liệt với AWS và Google.
Kịch bản nào cho tương lai?
- Tiếp tục hợp tác với điều chỉnh quyền lợi – ít khả năng xảy ra khi niềm tin đã lung lay nghiêm trọng.
- Tách biệt hoàn toàn – Microsoft chuyển hướng sang đầu tư nội bộ, OpenAI tìm kiếm các nhà đầu tư mới, kể cả quốc tế.
- Chiến tranh pháp lý kéo dài – với hậu quả là thị trường AI bị phân hóa, người dùng và nhà phát triển đứng trước nguy cơ thiếu chuẩn chung.
Dù kịch bản nào diễn ra, đây sẽ là cột mốc định hình lại cấu trúc thị trường trí tuệ nhân tạo trong 5–10 năm tới.
Kết luận: Một cuộc ly hôn công nghệ tỉ đô?
Mối quan hệ giữa Microsoft và OpenAI đang đứng trước bước ngoặt mang tính lịch sử. Từ hình mẫu hợp tác lý tưởng, hai gã khổng lồ công nghệ giờ đang trượt dài vào một cuộc đối đầu phức tạp, với các yếu tố đan xen giữa quyền lực, tài chính, chiến lược và pháp lý. Trong khi dư luận chưa kịp định thần trước tốc độ phát triển chóng mặt của AI, thì các tập đoàn sáng tạo nên công nghệ ấy đã bắt đầu quay sang nghi kỵ lẫn nhau. Cuộc chiến AI – từng được coi là cuộc đua công nghệ – nay có thể sẽ biến thành một cuộc chiến giành quyền kiểm soát thế giới số. Và trong cuộc chiến ấy, không có chỗ cho sự yếu đuối hay cảm tính./.
Nguồn tham khảo: Financial Times, Reuters, Axios, Bloomberg (06/2025)
