Năm 2025 vừa bắt đầu, nhưng thị trường lao động đã chứng kiến một loạt tin tức đáng lo ngại về việc cắt giảm nhân sự. Đặc biệt, ngành công nghệ thông tin (IT) và các lĩnh vực liên quan đến STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) đang đối mặt với những biến động lớn. Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa không chỉ mang lại cơ hội mới mà còn đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng cho mô hình việc làm truyền thống.
Cuộc thanh lọc nhân sự quy mô lớn
Microsoft – một trong những gã khổng lồ công nghệ hàng đầu thế giới – đã thông báo cắt giảm gần 1% lực lượng lao động, tương đương hàng nghìn người mất việc. Đáng chú ý, không chỉ những vị trí phụ trợ bị ảnh hưởng, mà ngay cả các bộ phận quan trọng như an ninh cũng nằm trong diện tái cơ cấu. Điều này phản ánh áp lực lớn từ việc tối ưu hóa chi phí và chuyển đổi sang mô hình tự động hóa.
Tuy nhiên, Microsoft không phải là trường hợp duy nhất. Các tập đoàn lớn khác như Amazon, Google, IBM, Dropbox, Bridgewater, và Ally Financial đều đã công bố kế hoạch sa thải quy mô lớn. Amazon thậm chí tuyên bố sẽ loại bỏ tới 14.000 vị trí quản lý nhằm tiết kiệm khoảng 3 tỷ USD mỗi năm. Boeing, trong khi đó, buộc phải cắt giảm nhân sự ở bộ phận sản xuất để đối phó với áp lực chi phí và chuỗi cung ứng chậm trễ.
Theo Business Insider , khoảng 41% doanh nghiệp trên toàn cầu dự kiến sẽ cắt giảm nhân sự trong vòng 5 năm tới do tác động của AI. Đây không chỉ là vấn đề riêng của ngành công nghệ mà còn lan rộng sang tài chính, truyền thông, bán lẻ và sản xuất.
Khi AI dần thay thế con người
AI không chỉ hỗ trợ con người trong công việc mà còn dần thay thế nhiều vị trí truyền thống. Sự phát triển vượt bậc của công nghệ khiến các doanh nghiệp buộc phải tinh gọn bộ máy, tối ưu hóa hiệu suất và thích nghi với xu hướng tự động hóa. Những ngành từng được coi là “hot” như khoa học máy tính, phát triển phần mềm hay kế toán giờ đây cũng không còn đảm bảo một tương lai chắc chắn.
Trong lĩnh vực tài chính, Ally Financial đã cắt giảm khoảng 500 việc làm để điều chỉnh chiến lược kinh doanh trước bối cảnh thị trường biến động mạnh. Ngay cả Bridgewater – một công ty quản lý đầu tư nổi tiếng tại Mỹ – cũng quyết định sa thải 90 nhân viên nhằm kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Sự lung lay của ngành khoa học máy tính
Khoa học máy tính từng được xem là ngành “hái ra tiền”, thu hút đông đảo sinh viên với hy vọng về mức lương cao và công việc ổn định. Tuy nhiên, trước làn sóng sa thải hàng loạt trong ngành công nghệ, tấm bằng khoa học máy tính giờ đây không còn là “tấm vé vàng” đảm bảo tương lai. Nhiều sinh viên tốt nghiệp đang phải vật lộn tìm việc, dù đã gửi hàng trăm hồ sơ nhưng vẫn không nhận được phản hồi.
Để tạm thời tránh khủng hoảng việc làm, nhiều sinh viên quyết định tiếp tục học lên cao học thay vì bước vào thị trường lao động đầy cạnh tranh. Theo Hội đồng Trường Sau đại học Hoa Kỳ, từ năm 2021 đến 2022, số lượng sinh viên đăng ký học thạc sĩ khoa học máy tính đã tăng 5,4%. Chương trình Thạc sĩ EECS tại MIT cũng đón nhận 303 sinh viên mới trong năm học 2024-2025, một con số kỷ lục.
Samita, một sinh viên tốt nghiệp năm 2024 tại Đại học bang Pennsylvania, chia sẻ: “Tôi đã nộp hàng trăm bản sơ yếu lý lịch kể từ khi tốt nghiệp, nhưng hầu như không có phản hồi. Ngành khoa học máy tính từng rất phổ biến, nhưng giờ tình thế đã hoàn toàn thay đổi.”
Nguyên nhân và giải pháp trong bối cảnh thị trường biến động
Nguyên nhân chính khiến các ngành hot trở nên bão hòa chủ yếu đến từ tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ. Điều này không chỉ làm gia tăng mức độ cạnh tranh mà còn yêu cầu người lao động phải sở hữu nhiều kỹ năng hơn để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng.
Các công ty hiện nay không chỉ tìm kiếm ứng viên giỏi về kỹ thuật, mà còn ưu tiên những người có khả năng kết hợp nhiều kỹ năng, từ phân tích dữ liệu đến quản lý tài chính. Ngành tiếp thị, chẳng hạn, ngày càng đánh giá cao kinh nghiệm thực tế hơn là nền tảng lý thuyết. Ngành kế toán cũng chịu tác động mạnh mẽ từ AI, dẫn đến sự thay đổi của nhiều vị trí truyền thống, nhưng đồng thời mở ra cơ hội mới cho các vai trò cấp cao như phân tích dữ liệu và quản lý tài chính.
Bài học cho tương lai nghề nghiệp
Trong bối cảnh thị trường lao động biến động liên tục, sự nhạy bén với xu hướng, tư duy linh hoạt và không ngừng nâng cao kỹ năng sẽ là chìa khóa giúp người lao động duy trì lợi thế cạnh tranh. Việc lựa chọn ngành học hoặc nghề nghiệp chỉ vì xu hướng mà không cân nhắc kỹ lưỡng có thể dẫn đến khó khăn trong tương lai. Thay vào đó, người lao động cần tập trung phát triển những kỹ năng đa dạng, phù hợp với nhu cầu ngày càng thay đổi của thị trường.
Cuộc cách mạng AI và tự động hóa không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để chúng ta tái định hình tương lai nghề nghiệp. Chỉ những ai sẵn sàng thích nghi và đổi mới mới có thể tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên số này.
