Prompts là “chìa khóa giao tiếp” giữa con người và hệ thống AI. Viết prompt tốt giúp AI hiểu đúng yêu cầu, tạo ra kết quả đúng mục tiêu, chất lượng, sáng tạo và tiết kiệm thời gian chỉnh sửa.
💡 Prompts là gì?
Prompts là yêu cầu và dữ liệu đầu vào mà người dùng nhập vào hệ thống AI để tạo ra phản hồi (văn bản, hình ảnh, âm thanh, video…).
Ví dụ: “Viết đoạn mở đầu cho bài học về quang hợp dành cho học sinh lớp 6.”
🧠 5 thủ thuật viết prompts hiệu quả
1. 🎯 Xác định mục tiêu và chọn công cụ AI phù hợp
- Viết văn bản → ChatGPT, Gemini, CoPilot
- Vẽ ảnh → DALL·E, Canva, Midjourney
- Làm slide → Gamma, Tome AI
Việc chọn đúng công cụ sẽ giúp tối ưu khả năng xử lý đầu ra.
2. 📋 Viết chi tiết, rõ ràng, có bối cảnh và mục tiêu
AI không hiểu ngầm như con người, cần cung cấp bối cảnh đầy đủ:
- Ai là người đọc/nhận kết quả?
- Mục đích sử dụng là gì?
- Cần định dạng kết quả ra sao?
3. 🧱 Chia prompt dài thành các phần nhỏ
- Với yêu cầu phức tạp → chia thành các bước: “Trước tiên hãy liệt kê ý chính. Sau đó phát triển mỗi ý thành đoạn văn.”
- AI sẽ xử lý chính xác và dễ kiểm soát hơn.
4. 🛠️ Thử lại, chỉnh sửa và tinh chỉnh
- Một prompt thường cần tùy chỉnh nhiều lần để đạt được kết quả như mong muốn.
- Gợi ý: thêm ví dụ, giới hạn độ dài, thay đổi cách diễn đạt.
5. 💾 Lưu và tái sử dụng các prompt tốt
- Tạo thư viện cá nhân để dùng lại trong các bài giảng, báo cáo, tài liệu
- Giúp tiết kiệm thời gian và chuẩn hóa chất lượng
🚀 Kỹ thuật viết prompts nâng cao
📌 Cung cấp ví dụ cụ thể
AI học nhanh hơn nếu có ví dụ minh họa.
Ví dụ: “Viết đoạn giới thiệu giống phong cách sau: ‘Mặt trời dần lặn, nhuộm đỏ cả chân trời…’”
🪜 Đưa ra các bước thực hiện
Hữu ích với đề bài phức tạp:
“Giúp tôi tạo kế hoạch dạy học gồm 3 bước: mục tiêu – hoạt động – đánh giá.”
🎭 Gán vai trò (nhập vai) cho AI
Giúp tăng chiều sâu và phong cách phù hợp:
“Bạn là giáo viên lịch sử lớp 9, hãy giải thích về Cách mạng tháng Tám một cách dễ hiểu cho học sinh.”
📏 Chỉ định độ dài và phong cách trả lời
Giúp kiểm soát kết quả:
“Viết 1 đoạn văn 150 từ, giọng văn thân thiện, dễ hiểu với học sinh tiểu học.”
✂️ Dùng dấu câu để tách phần
Tạo prompt rõ ràng hơn:
“Cải thiện đoạn văn sau: [đoạn văn] → Yêu cầu: ngắn gọn, sáng tạo hơn, không thay đổi ý chính.”
✍️Xem thêm về Kỹ thuật Prompt nhập vai
🗣️ Trò chuyện bằng giọng nói (Voice Mode)
Một số công cụ như ChatGPT, Gemini đã hỗ trợ trò chuyện bằng giọng nói, có thể gán vai trò cho AI trước khi bắt đầu hội thoại.
Ví dụ: “Bạn là hướng dẫn viên du lịch – hãy kể cho tôi nghe về phố cổ Hội An.”
🔧 Các kỹ thuật demo
- Zero-shot: Yêu cầu trực tiếp, không có ví dụ
→ “Viết bài giới thiệu về tế bào thực vật.” (dễ chung chung) - Nhập vai:
→ “Bạn là bác sĩ – hãy giải thích cách phòng bệnh sốt xuất huyết.” - Prompt đảo ngược (Reverse Prompt):
→ “Bạn cần biết gì để giúp tôi tạo bài giảng về chủ đề biển đảo Việt Nam?”
→ Áp dụng trong thiết kế hình ảnh: “Dựa trên sticker Doraemon, hãy tạo sticker Hello Kitty phong cách tương tự.” - Kết hợp nhiều yếu tố:
→ “Bạn là nhà khoa học vũ trụ, hãy viết phần mở đầu cho bài học về hệ Mặt Trời cho học sinh lớp 5, có hình minh họa, câu hỏi gợi mở và prompt vẽ ảnh.”
✍️Xem thêm Kỹ thuật Prompt đảo ngược
📐 5 yếu tố của một prompt tốt (theo Microsoft)
- Nhân vật: Gán vai trò cho AI
- Mục tiêu: Yêu cầu chính bạn muốn AI thực hiện
- Đối tượng hướng tới: Viết cho ai (độ tuổi, nghề nghiệp, trình độ)
- Bối cảnh: Diễn ra ở đâu, khi nào, vì mục đích gì
- Giới hạn: Chỉ định độ dài, định dạng, giọng văn,…
✨ Ví dụ cải thiện prompt
Prompt gốc:
“Tìm 3 nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở thành phố lớn để làm bài thuyết trình.”
Prompt cải tiến:
“Hãy nhập vai là giáo viên địa lý nhiệt tình và dễ hiểu. Giúp tôi liệt kê 3 nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn, kèm theo mỗi nguyên nhân là một mô tả ngắn (2-3 câu). Nội dung sẽ được sử dụng trong bài thuyết trình cho học sinh cấp ba. Trình bày ngắn gọn, rõ ràng, dễ nhớ.”
✍️Xem thêm 5 yếu tố của một Prompt tốt
🧪 Đánh giá kết quả trả lời từ AI
- AI có thể mắc lỗi (hallucination) hoặc “tự bịa” nếu không có dữ liệu chính xác
- Luôn kiểm tra lại bằng nguồn chính thống, hoặc chuyên môn của bản thân
- Dạy học sinh cách phản biện, kiểm tra thông tin từ AI
📌 Kết luận
Viết prompt tốt là kỹ năng cốt lõi để sử dụng AI hiệu quả. Khi bạn biết cách “đối thoại thông minh” với AI, bạn có thể:
- Tăng hiệu suất làm việc
- Cá nhân hóa sản phẩm
- Khai thác tối đa sức mạnh công nghệ
Trong giáo dục, Prompt Engineering chính là kỹ năng thời đại số mà cả giáo viên và học sinh nên được trang bị.
