– Hướng dẫn toàn diện giúp bạn tránh bị theo dõi, đánh cắp dữ liệu khi truy cập Internet –
Trong thế giới số ngày nay, mỗi cú click chuột đều có thể để lại dấu vết. Từ việc bạn truy cập trang tin tức, đăng nhập tài khoản ngân hàng, đến tìm kiếm trên Google – tất cả đều có thể bị các bên thứ ba thu thập, phân tích, thậm chí lợi dụng để quảng cáo, theo dõi hành vi, hay tồi tệ hơn: đánh cắp dữ liệu cá nhân.
Là một chuyên gia về Internet và an toàn thông tin, tôi nhận thấy phần lớn người dùng Việt Nam chưa được trang bị đủ kiến thức để bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến. Bài viết này sẽ cung cấp 10 cách thiết thực và dễ áp dụng để giúp bạn bảo mật tốt hơn khi lướt web – cho dù bạn là học sinh, nhân viên văn phòng hay người dùng cá nhân.
1. 🧭 Sử dụng trình duyệt đáng tin cậy và luôn cập nhật phiên bản mới
Đừng dùng các trình duyệt lạ, không rõ nguồn gốc – chúng có thể chứa mã độc hoặc theo dõi ngầm. Hãy sử dụng các trình duyệt phổ biến như Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari, Microsoft Edge hoặc Brave. Những trình duyệt này thường xuyên được cập nhật vá lỗi bảo mật và tối ưu hiệu năng.
👉 Cập nhật trình duyệt định kỳ giúp bạn tránh được các lỗ hổng bảo mật mà tin tặc có thể khai thác.
2. 🔒 Ưu tiên kết nối HTTPS
Khi truy cập các trang web, hãy đảm bảo rằng địa chỉ bắt đầu bằng https:// (chữ s là viết tắt của “secure” – bảo mật). Điều này cho biết trang web đã mã hóa dữ liệu giữa bạn và máy chủ.
🛡️ Không nên đăng nhập hoặc nhập thông tin cá nhân vào các website chỉ dùng http, vì dữ liệu có thể bị đánh cắp trên đường truyền.
3. 🕵️ Duyệt web bằng chế độ ẩn danh hoặc riêng tư
Chế độ ẩn danh không ẩn bạn khỏi thế giới, nhưng giúp bạn không để lại dấu vết trên thiết bị. Khi dùng máy tính công cộng hoặc tài khoản tạm thời, hãy bật chế độ này để ngăn việc lưu cookie, lịch sử truy cập và thông tin đăng nhập.
⚠️ Tuy nhiên, chế độ ẩn danh không giấu được IP hay chống lại các công cụ theo dõi nâng cao. Đừng ngộ nhận rằng nó là “áo choàng tàng hình” khi lướt web.
4. 🛡️ Cài đặt tiện ích chặn quảng cáo và trình theo dõi
Các tiện ích như uBlock Origin, Privacy Badger, Ghostery giúp bạn ngăn chặn quảng cáo độc hại, theo dõi hành vi, script ẩn và mã khai thác trình duyệt. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên cho những ai muốn bảo vệ mình khỏi việc bị theo dõi ngầm.
💡 Gợi ý: uBlock Origin nhẹ, hiệu quả cao và có thể tuỳ chỉnh mạnh mẽ.
5. 🔑 Dùng trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp
Không nên lưu mật khẩu trong trình duyệt – nếu thiết bị bị đánh cắp hoặc nhiễm mã độc, kẻ xấu sẽ dễ dàng lấy toàn bộ thông tin.
✅ Hãy sử dụng các công cụ như Bitwarden, 1Password, Dashlane hoặc LastPass để:
- Tạo mật khẩu ngẫu nhiên, mạnh
- Lưu trữ an toàn (dạng mã hóa)
- Tự động điền thông minh trên mọi thiết bị
6. 🌐 Sử dụng VPN khi kết nối Wi-Fi công cộng
Khi dùng Wi-Fi ở quán café, sân bay, khách sạn,… bạn đang kết nối vào một mạng dễ bị nghe lén. VPN sẽ mã hóa toàn bộ dữ liệu của bạn, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công kiểu Man-in-the-Middle.
🔒 Một số VPN uy tín: NordVPN, ProtonVPN, Mullvad, Surfshark
🎯 Tránh dùng VPN miễn phí trôi nổi – nhiều cái là giả mạo hoặc chứa phần mềm theo dõi!
7. 📵 Không click vào liên kết đáng ngờ
Hàng triệu người mỗi năm trở thành nạn nhân của lừa đảo qua email, tin nhắn, pop-up giả mạo. Không nhấp vào liên kết nếu bạn không chắc chắn về nguồn gốc.
🧠 Hãy kiểm tra kỹ:
- Địa chỉ email gửi đến
- Tên miền trang web có chính xác không (ví dụ:
google.com.vn≠g00gle.com.vn) - Nội dung có lỗi chính tả, yêu cầu cung cấp mật khẩu hay thông tin tài chính không?
8. 👁️🗨️ Kiểm soát quyền truy cập trang web với camera, micro, vị trí
Trình duyệt hiện đại cho phép bạn quản lý quyền truy cập cho từng website. Hãy kiểm tra định kỳ tại mục Settings → Privacy and Security → Site Settings để:
- Chặn trang web tự ý dùng webcam/micro
- Giới hạn quyền truy cập vị trí
- Vô hiệu hóa JavaScript với các trang không tin cậy
9. 🧹 Thường xuyên xóa cache, cookie và lịch sử truy cập
Việc dọn dẹp trình duyệt giúp:
- Giảm khả năng theo dõi hành vi qua cookie
- Xóa dữ liệu cá nhân nếu dùng thiết bị công cộng
- Tăng tốc trình duyệt
🧼 Thực hiện định kỳ 1–2 lần/tuần hoặc sau mỗi phiên truy cập nhạy cảm.
10. ⚠️ Cẩn trọng khi cài đặt tiện ích mở rộng (extensions)
Nhiều tiện ích (add-ons) có thể yêu cầu quyền đọc toàn bộ trang web bạn truy cập. Nếu chúng bị lợi dụng, bạn có thể bị rò rỉ dữ liệu, keylog hoặc thậm chí là mã độc.
📌 Hướng dẫn an toàn:
- Chỉ tải từ cửa hàng chính thức (Chrome Web Store, Firefox Add-ons)
- Xem đánh giá, lượt tải và quyền truy cập
- Gỡ bỏ tiện ích không còn dùng đến
🧠 Kết luận
Không có công cụ nào bảo mật hoàn hảo nếu bạn không thay đổi thói quen duyệt web. Bảo vệ thông tin cá nhân không chỉ là quyền lợi, mà còn là trách nhiệm với chính mình trong một thế giới đầy rẫy rủi ro mạng.
Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ: chọn trình duyệt phù hợp, cài tiện ích bảo vệ, tạo mật khẩu mạnh, và đặc biệt là duy trì tư duy cảnh giác kỹ thuật số.
