Trong môi trường điện toán đám mây, nơi mọi tài nguyên đều có thể được truy cập từ bất kỳ đâu, việc kiểm soát ai được quyền làm gì trở thành yếu tố sống còn. Đây chính là vai trò của IAM – Identity and Access Management (Quản lý danh tính và quyền truy cập) – một trụ cột không thể thiếu của an toàn thông tin trong Cloud.
🧠 1. IAM là gì?
IAM (Identity and Access Management) là hệ thống cho phép kiểm soát:
- Ai là người truy cập hệ thống (danh tính – identity)
- Họ có thể truy cập cái gì và được phép làm gì (quyền – access)
IAM không chỉ dành cho con người (người dùng) mà còn áp dụng cho ứng dụng, dịch vụ, thiết bị IoT, container…
Nói cách khác, IAM đảm bảo rằng chỉ đúng đối tượng, đúng lúc, đúng quyền mới có thể truy cập tài nguyên cloud.
🧩 2. Thành phần cốt lõi của IAM
🔹 Danh tính (Identities)
– Người dùng (users)
– Nhóm người dùng (groups)
– Vai trò (roles)
– Dịch vụ/ứng dụng (service accounts)
🔹 Cơ chế xác thực (Authentication)
– Mật khẩu, MFA (xác thực đa yếu tố)
– OAuth2, SSO (Single Sign-On)
– Federation với Google Workspace, Azure AD, LDAP…
🔹 Cơ chế phân quyền (Authorization)
– Chính sách (policy) mô tả quyền được làm gì trên tài nguyên nào
– Mô hình RBAC (Role-Based Access Control) hoặc ABAC (Attribute-Based Access Control)
– Giới hạn quyền theo nguyên tắc least privilege (tối thiểu cần thiết)
🔹 Giám sát & kiểm toán (Audit)
– Theo dõi lịch sử đăng nhập, thay đổi quyền
– Phát hiện hành vi bất thường, cảnh báo truy cập trái phép
☁️ 3. IAM trong các nền tảng Cloud phổ biến
✅ AWS IAM
– Quản lý user, role, policy chi tiết
– Hỗ trợ MFA, federation, quản lý quyền dịch vụ
– Sử dụng chính sách JSON để kiểm soát truy cập
✅ Google Cloud IAM
– Phân cấp theo tổ chức → folder → project → resource
– Hỗ trợ phân quyền theo vai trò (Viewer, Editor, Owner, Custom…)
– Giao diện dễ sử dụng, audit log rõ ràng
✅ Azure Active Directory (Azure AD)
– Tích hợp chặt với hệ sinh thái Microsoft
– Hỗ trợ SSO, Conditional Access, MFA mạnh mẽ
– Quản lý quyền cho cả ứng dụng cloud và on-premises
🚨 4. Những rủi ro nếu IAM kém an toàn
- Tài khoản admin không có MFA dễ bị chiếm đoạt
- Gán quyền quá rộng, ai cũng có thể xóa tài nguyên hoặc truy cập dữ liệu nhạy cảm
- Thông tin đăng nhập (access key, secret) bị lộ trong mã nguồn
- Không thu hồi quyền sau khi nhân sự nghỉ việc
- Thiếu kiểm toán → không phát hiện kịp các hành vi bất thường
🔐 5. Giải pháp và thực tiễn tốt (Best Practices)
- Bật MFA bắt buộc cho tài khoản quan trọng
- Không dùng tài khoản root/admin để vận hành hàng ngày
- Áp dụng nguyên tắc “Least Privilege” – chỉ cấp đúng quyền cần thiết
- Phân tách vai trò rõ ràng giữa Dev, Ops, Sec, User
- Sử dụng chính sách thời gian hiệu lực ngắn (temporary access)
- Theo dõi audit log thường xuyên, kết nối với SIEM để cảnh báo sớm
- Kiểm tra định kỳ quyền truy cập – loại bỏ quyền thừa
- Không để hardcoded credential trong code – dùng secret manager
📈 6. Vai trò chiến lược của IAM trong doanh nghiệp
IAM không chỉ là giải pháp kỹ thuật – mà là chìa khóa để kiểm soát dữ liệu, đảm bảo tuân thủ và xây dựng lòng tin với khách hàng. Một hệ thống IAM tốt sẽ:
- Giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu
- Giúp doanh nghiệp đáp ứng quy định bảo mật (ISO, GDPR, HIPAA…)
- Tăng hiệu quả vận hành nhờ phân quyền rõ ràng
- Là nền tảng để mở rộng hệ thống cloud an toàn và bền vững
📌 Lời kết
IAM là cánh cửa bảo vệ tài sản số của doanh nghiệp trong môi trường Cloud. Một khi cánh cửa này bị mở nhầm – mọi thứ có thể bị đánh cắp, phá hoại hoặc lạm dụng. Vì thế, đầu tư nghiêm túc vào hệ thống IAM chính là đầu tư vào an toàn, uy tín và tương lai của tổ chức.
“Trong Cloud, bảo mật không bắt đầu từ tường lửa – mà từ quyền truy cập.”
