Trong môi trường học tập hiện đại, công nghệ không còn là mục tiêu, mà là công cụ hỗ trợ việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm. Bài giảng điện tử hiệu quả không chỉ “chuyển tải nội dung” mà cần tạo điều kiện cho học sinh tư duy, khám phá, tương tác, phản biện và sáng tạo. Những mô hình như 5E, lớp học đảo ngược (flipped classroom) kết hợp với công nghệ đã và đang mở ra hướng tiếp cận mới, giúp bài giảng điện tử trở nên “sống động”, “gợi mở” và “thúc đẩy học tập chủ động”.
🌱 Mô hình 5E trong bài giảng điện tử
Mô hình 5E gồm 5 bước học tập được thiết kế theo tiến trình tư duy:
- Engage (Gây hứng thú)
- Explore (Khám phá)
- Explain (Giải thích)
- Elaborate (Mở rộng)
- Evaluate (Đánh giá)
✨ Ứng dụng trong bài giảng điện tử:
| Giai đoạn | Mục tiêu | Gợi ý thiết kế bài giảng điện tử |
|---|---|---|
| Engage | Thu hút, kết nối trải nghiệm | Clip tình huống, hình ảnh kích thích tư duy, câu hỏi mở |
| Explore | Khuyến khích khám phá | Hoạt động tìm hiểu, thao tác mô phỏng, trò chơi học tập |
| Explain | Học sinh trình bày hiểu biết | Video tóm tắt, học sinh trình bày trên padlet/collab tools |
| Elaborate | Vận dụng kiến thức | Bài tập tình huống, tạo sản phẩm số, học theo dự án |
| Evaluate | Tự đánh giá và được đánh giá | Quiz online, bảng tiêu chí, phiếu tự đánh giá |
🎯 Lưu ý: Giáo viên chỉ đóng vai trò dẫn dắt, hỗ trợ, phản hồi, không “trình bày thay”.
🔄 Lớp học đảo ngược (flipped classroom)
Lớp học đảo ngược là mô hình dạy học trong đó học sinh tự học lý thuyết ở nhà thông qua video, tài liệu số và dành thời gian trên lớp để thảo luận, làm bài tập, giải quyết vấn đề thực tiễn.
✅ Cách triển khai trong bài giảng điện tử:
- Trước khi học:
- Giáo viên giao video bài giảng, slide có thu âm, bài đọc (giao trên LMS)
- Giao nhiệm vụ chuẩn bị: ghi chú, câu hỏi, bài tập nhỏ
- Trong giờ học:
- Thảo luận nhóm, hoạt động tương tác
- Giải quyết vấn đề, xử lý tình huống, học theo dự án
- Sau buổi học:
- Nộp sản phẩm số, làm quiz, phản hồi – tự đánh giá
📌 Công cụ hỗ trợ: Loom, Edpuzzle, Google Form, Padlet, Canva video, Genially, Google Classroom, Moodle.
🧭 Gợi mở – dẫn dắt – đánh giá năng lực học sinh
🗝️ Một số kỹ thuật gợi mở – dẫn dắt:
- Đặt câu hỏi mở đa chiều: “Nếu em là… thì em sẽ làm gì?”
- Sử dụng tình huống thực tế, đa lựa chọn, có yếu tố gây tranh luận
- Giao vai trò: học sinh nhập vai, giải quyết theo vị trí cụ thể
- Thiết kế nhiệm vụ học tập dựa trên mô hình “Thinking Routine” (See – Think – Wonder, Claim – Evidence – Reasoning…)
📊 Đánh giá năng lực trong bài giảng điện tử:
- Tự đánh giá: phiếu rubric, checklist, phản ánh cá nhân
- Đồng đánh giá: học sinh góp ý sản phẩm cho nhau qua Padlet, Jamboard
- Đánh giá định tính: nhận xét video, sản phẩm số
- Đánh giá định lượng: quiz, trắc nghiệm, xếp hạng điểm
🎓 Đảm bảo đánh giá không chỉ “chấm điểm” mà còn “nuôi dưỡng năng lực tự học, phản biện, sáng tạo”.
💬 Kết luận
Lấy người học làm trung tâm không phải là khẩu hiệu – đó là thay đổi toàn diện vai trò của giáo viên và cách thiết kế bài giảng. Trong môi trường số, điều này càng khả thi và hiệu quả nếu giáo viên biết kết hợp phương pháp sư phạm tích cực với công nghệ phù hợp.
Một bài giảng điện tử lý tưởng là bài giảng không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn khơi dậy động lực, tạo điều kiện cho học sinh làm chủ quá trình học tập của mình.
